क्रिप्टोकरेन्सी भनेको के हो? र कति प्रकारका छन् :
आज संसार यति तिब्र गतिमा अगाडि बढिरहेको छ कि मुद्राले पनि डिजिटल रूप धारण गरेको छ र यो डिजिटल मुद्रालाई क्रिप्टोकरेन्सी भनिन्छ, जसको सबैभन्दा राम्रो उदाहरण Bitcoin हो, जसको नाम तपाईले धेरै पटक सुन्नु भएको छ। क्रिप्टोकरेन्सीको बारेमा जान्न प्रयास गरौं - क्रिप्टोकरेन्सी के हो?
क्रिप्टोकरेन्सी भनेको के हो?
क्रिप्टोकरेन्सी एक भर्चुअल मुद्रा हो जुन 2009 मा सुरु भएको थियो र पहिलो क्रिप्टोकरेन्सी बिटकोइन थियो। क्रिप्टोकरेन्सी वास्तविक नोट वा सिक्का जस्तो होइन, अर्थात्, तपाईंले यसलाई पैसा जस्तै आफ्नो हातमा समात्न सक्नुहुन्न। न त यसलाई आफ्नो खल्तीमा राख्न सक्नुहुन्छ, तर यो। तपाईंको डिजिटल वालेटमा सुरक्षित रहन्छ, त्यसैले यसलाई अनलाइन मुद्रा पनि भनिन्छ।
यसलाई अनलाइन मुद्रा भनिन्छ किनभने यो अनलाइन मात्र रहन्छ, Bitcoin मार्फत भुक्तानी कम्प्युटर मार्फत गरिन्छ, तर तपाइँलाई थाहा छ कुनै पनि देशको सरकारको त्यो देशको मुद्रामा पूर्ण नियन्त्रण हुन्छ, उदाहरणका लागि भारत सरकारको रूपैयामा पूर्ण नियन्त्रण हुन्छ। अमेरिकी डलरमा अमेरिकी सरकारको पूर्ण नियन्त्रण छ, तर बिटक्वाइन यस्तो मुद्रा हो जसमा कुनै पनि सरकारको नियन्त्रण छैन। साथै यस भर्चुअल मुद्रामा कुनै पनि बैंक वा संस्थाको नियन्त्रण छैन।
यसले कुनै पनि बैंकिङ प्रणालीलाई पालना गर्दैन बरु यो एक कम्प्युटर वालेटबाट अर्कोमा ट्रान्सफर हुन्छ।यस्तो होइन कि क्रिप्टोकरेन्सी मात्र यस्तो मुद्रा हो तर 5000 भन्दा बढी क्रिप्टोकरेन्सीहरू छन् जसमा केही लोकप्रिय क्रिप्टोकरेन्सीहरू जस्तै Litecoin, Ripple आदि छन्। तपाईं पनि तिनीहरूमा लगानी गर्न सक्नुहुन्छ र सजिलैसँग यी मुद्राहरू किन्न र बेच्न सक्नुहुन्छ।
आजको जमानामा क्रिप्टोकरेन्सी निकै लोकप्रिय बन्दै गएको छ, यो कति लोकप्रिय छ भन्ने कुराको अनुमान तपाईलाई यस तथ्यबाटै होला कि आज विश्वका धेरै कम्पनीहरुले बिटक्वाइन मार्फत भुक्तानी स्विकार गर्न थालेका छन् र यी कम्पनीहरुको संख्या पनि तिव्र गतिमा बढिरहेको छ, किनमेल, ट्रेन्डिङ, यात्रा आदि धेरै चीजहरू बिटकोइन प्रयोग गरेर गर्न सकिन्छ, आज बिटकोइन बिस्तारै तर निश्चित रूपमा भारतमा लोकप्रिय हुँदैछ।
भारतमा cryptocurrency को स्थिति
भारतमा क्रिप्टोकरेन्सीको गति सुस्त हुनुको कारण रिजर्व बैंकले क्रिप्टोकरेन्सीमाथि प्रतिबन्ध लगाएकाले यसलाई कानुनी मान्यता नदिएको थियो तर मार्च २०२० मा सर्वोच्च अदालतले यो प्रतिबन्ध हटाएको अर्थात् अहिले भारतमा क्रिप्टोकरेन्सी भएको हो । कानुन बन्यो, त्यसैले आज भारतमा क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गर्नेको संख्या बढ्न थालेको छ।
अन्य देशको तुलनामा भारतमा क्रिप्टोकरेन्सी लोकप्रिय नहुनुको दोस्रो ठूलो कारण भनेको भारतीय जनताले आफ्नो पैसा फिक्स डिपोजिट, आपसी लगानी आदिमा मात्र लगानी गर्नुपर्छ भन्ने विश्वास गर्छन्। यो गलत होइन तर नयाँ युग हो। मुद्रामा लगानी गर्नुका फाइदाहरू जस्तै तपाईले यसमा सजिलै र छिट्टै लेनदेन गर्न सक्नुहुन्छ, यो लेनदेन विश्वको जुनसुकै कुनामा केहि सेकेन्डमा पूरा गर्न सकिन्छ, लेनदेनको नाममा धेरै कम शुल्क तिर्नुपर्नेछ। यसमा कुनै तेस्रो व्यक्तिको आवश्यकता पर्दैन र यी लेनदेनहरू बढी सुरक्षित छन्।
आज फेसबुक, PayPal, Amazon लगायतका ठूला कम्पनीहरू क्रिप्टोकरेन्सीसँग जोडिएका छन्।आज विश्वका धेरै ठूला व्यक्तित्वहरूले क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गर्छन्।अमेरिका,चीन,जापान आदि धेरै देश छन् जहाँ क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गरिन्छ।गर्नेको संख्या बढेको छ ।
भारतमा cryptocurrency को नयाँ नियम
भारतमा सबैजना बजेटको प्रतिक्षा गर्छन् तर २०२२ को बजेट धेरै हिसाबले फरक थियो किनभने यस बजेटमा सरकारले क्रिप्टोकरेन्सीका लागि विशेष घोषणा गरेको छ, बजेट आएपछि धेरैले भारतका अर्थमन्त्री निर्मला सीतारमणले क्रिप्टोकरेन्सीलाई लागू गरेको बताएका छन् । क्रिप्टोकरेन्सीमा ३० प्रतिशत कर अर्थात् कुनै व्यक्तिले क्रिप्टोकरेन्सीमा लगानी गरेमा त्यसबाट कमाएको नाफामा ३० प्रतिशत कर तिर्नुपर्ने हुन्छ, अब प्रश्न उठ्छ कि सरकारले कर लगाएपछि क्रिप्टोकरेन्सीलाई कानुनी मान्यता दिएको छ ?
भारत सरकारले यसलाई अहिले डिजिटल सम्पत्ति मानेको छ, तर हो, कर लगाएर एउटा कुरा प्रस्ट भएको छ कि सरकार यसलाई निरन्तरता दिन चाहन्छ, अब हामी जानौं कि यसमा कर कसरी काम गर्छ।
कर कसरी काम गर्नेछ?
सरकारले नाफामा ३० प्रतिशत कर लगाउने कुरा हामीले पहिल्यै बताइसकेका छौं, अर्थात् कसैले एक लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको छ भने त्यो व्यक्तिले सरकारलाई ३० हजार रुपैयाँ कर तिर्नु पर्नेछ। ब्यक्तिले कसैलाई कुनै उपहार दियो भने पनि ३० प्रतिशत कर लगाइनेछ र त्यसको ट्रयाक गर्न १ प्रतिशतको TDS (Tax Deduction at Source) पनि तिर्नुपर्ने हुन्छ, यसको मतलब मानौं भने एक क्रिप्टोकरेन्सी एक्सचेन्ज ए हो र त्यहाँ एक व्यक्ति B छ मानौं यदि B ले १ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको छ भने, त्यस व्यक्तिले आफ्नो पैसा निकाल्दा, कम्पनी एले पहिले नै १ प्रतिशत TDS काट्नेछ, अर्थात् १ लाख रुपैयाँको १ प्रतिशत। हजार अर्थात ख को ९९ हजार रुपैयाँ छ ।यसको अर्थ कम्पनीले सरकारलाई आफ्नै तर्फबाट १ हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्नेछ ।
यसले सरकारमा कारोवारको रेकर्ड बनाउँछ, पछि ख ले रु ९९ हजार मध्ये रु २९ हजार बाँकी कर तिर्नुपर्ने हुन्छ, लेनदेनको अभिलेख कायम राख्न सरकारले TDS ल्याइरहेको छ, यसरी सम्पूर्ण कर प्रणाली काम गर्नेछ।
रुपैया र क्रिप्टोकरेन्सीमा के फरक छ
भारतमा धेरै वर्षदेखि क्रिप्टोकरेन्सीको नाम सुनिन थालेको थियो तर देशको बजेटमा डिजिटल मुद्राको नाम आएको भन्दै देशकी अर्थमन्त्री निर्मला सीतारमणले अप्रिल महिनामा देशले डिजिटल मुद्रा पाउने घोषणा गरेकी छन् । अब डिजिटल मुद्राको सहायताले किनमेल र अन्य काम गर्न सकिने अर्थमन्त्रीका अनुसार भारतीय रिजर्भ बैंकले डिजिटल मुद्रा ल्याउने पूर्ण तयारी गरेको छ ।
भारतीय डिजिटल मुद्राले विश्वव्यापी क्रिप्टोकरेन्सी र बिटकोइन जस्तै काम गर्नेछ, यो सरकारी मुद्रा हुनेछ र सरकार द्वारा छापिएको अर्थमा अन्य मुद्राहरु भन्दा फरक हुनेछ। अब हामी क्रिप्टोकरेन्सी बीच के भिन्नता छ थाहा दिनुहोस्। क्रिप्टोकरेन्सी र सामान्य मुद्रा?
सामान्य पैसा भनेको कुनै पनि व्यक्तिले छुन सक्ने पैसा हो।यो पैसा सरकारले जारी गर्छ। यसको उदाहरण रूपैया, डलर आदि हुन्, यसको मूल्य बजारमा आपूर्ति र मागको आधारमा दिइन्छ। यो पैसा पहिलो पटक रु. 1000। यो ईस्वीमा चीनमा ल्याइयो तर पछि यो बिस्तारै विश्वभर फैलियो।क्रिप्टोकरेन्सी डिजिटल र भर्चुअल मुद्रा हो जसले विनिमयको माध्यमको रूपमा काम गर्छ।
क्रिप्टोकरेन्सी भर्चुअल हो, त्यसैले यसको सबै काम अनलाइन हुन्छ, सामान्य मुद्रालाई उच्च स्थिर र नियन्त्रित मुद्रा मानिन्छ जसका कारण विश्वका हरेक देशले यसलाई प्रयोग गर्छन्, क्रिप्टोकरेन्सी अनलाइन हो जुन प्रणालीमा एक क्लिकमा गर्न सकिन्छ। मुद्राले देशको सिमाना भित्र काम गर्दछ, जबकि क्रिप्टोकरेन्सी जताततै प्रयोग गर्न सकिन्छ।
क्रिप्टोकरेन्सीमा आरबीआईले के भन्छ?
भारतीय रिजर्व बैंकले भन्यो कि क्रिप्टोकरेन्सीलाई पूर्ण रूपमा प्रतिबन्ध लगाउनुपर्छ किनभने यो देशको समष्टि आर्थिक स्थिरताको लागि खतरा हुन सक्छ, आरबीआईले आफ्नो तर्फबाट यो भनेको छ किनभने आरबीआईले मुद्राहरू व्यवस्थापन गर्दछ र यदि हेर्दा, आरबीआई एक तरिकाले यो अधिकार हो। उनीहरुबाट हटाइयो, त्यसैले क्रिप्टोकरेन्सी आयो भने आरबीआईले नियन्त्रण गर्न सक्नेछैन, त्यसैले उनीहरुबाट खोस्ने डर आरबीआईले गरेको छ ।
बिटकोइन कसरी किन्न
यसका लागि सबैभन्दा पहिले तपाईंले आफ्नो प्रणालीमा Coin Switch एप इन्स्टल गर्नुपर्छ, त्यसपछि यसलाई प्रयोग गरेर बिटकोइनमा सजिलै लगानी गर्न सक्नुहुन्छ, तपाईंले यो Flipkart बाट कुनै पनि वस्तु किन्दा जत्तिकै सजिलो पाउनुहुनेछ। यस एपका लाखौं प्रयोगकर्ताहरू छन्। संसार, यदि तपाइँको दिमागमा यो प्रश्न आउँदैछ कि Bitcoin महँगो छ, तपाइँ यसलाई कसरी किन्न सक्नुहुन्छ?
आजको समयमा एउटा बिटकोइनको मूल्य २८ लाख रुपैया भए पनि यो लगातार तिब्र गतिमा बढिरहेको छ तर यो एप प्रयोग गरेर तपाईले आफ्नो लगानी मात्र १०० रुपैयाबाट सुरु गर्न सक्नुहुन्छ र तपाईले कुनै पनि कारोबार शुल्क तिर्नुपर्ने छैन । Bitcoin को मूल्य परिवर्तन गरिरहन्छ र यसको मूल्य यसको माग अनुसार उतार-चढ़ाव जारी राख्छ।
बिटकोइन किन्नको लागि कसरी खाता सिर्जना गर्ने
यस एप्लिकेसनमा साइन अप गर्न धेरै सजिलो छ, यसमा तपाईले आफ्नो मोबाइल नम्बर प्रविष्ट गर्नुपर्नेछ, र ओटीपी प्रयोग गरी प्रक्रिया अगाडि बढाउनुपर्छ, त्यसपछि तपाईले चार अंकको पिन सेट गर्नुपर्नेछ र अर्को चरणमा तपाईले KYC गर्नुपर्नेछ । तपाईंले आफ्नो लगानी सुरु गर्न सक्नुहुन्छ, KYC को लागि तपाईंले आफ्नो पूरा नाम, जन्म मिति र इमेल आईडी प्रविष्ट गर्नुपर्नेछ र इमेलमा प्राप्त भएको OTP प्रयोग गर्नुपर्नेछ , यसपछि तपाईंले PAN कार्ड प्रमाणित गर्नुपर्नेछ। राष्ट्रिय पहिचान । यसका लागि, तपाईंले आधार कार्ड, राहदानी, वा मतदाता आईडी यी तीन मध्ये कुनै एक प्रमाणित गर्नुपर्नेछ र आफ्नो सेल्फीमा क्लिक गरेर यो प्रक्रिया पूरा गर्नुहोस्।
अर्को चरणमा, तपाईंले यसमा आफ्नो बैंक खाता विवरणहरू भर्नुहुनेछ ताकि तपाईं यो डिजिटल मुद्रा किन्न र बेच्न सक्नुहुन्छ, त्यसपछि तपाईंले Coin Switch मा पैसा जम्मा गर्नुपर्नेछ र यसबाट तपाईंले Bitcoin वा कुनै पनि मुद्रा किन्न सक्षम हुनुहुनेछ, यदि तपाइँ यो खरिद गरिएको मुद्रा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ भने। यदि तपाइँ क्रिप्टोकरेन्सी बेच्न चाहनुहुन्छ भने, तपाइँ त्यो धेरै सजिलै गर्न सक्नुहुन्छ।
क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग गर्दा तपाईंले यसमा धेरै नाफा कमाउन सकिन्छ भन्ने कुरामा विशेष ध्यान दिनुपर्छ तर यसमा जोखिम पनि धेरै छ, त्यसैले कुनै पनि क्रिप्टोकरेन्सी किन्नुअघि त्यसमा थोरै अनुसन्धान गर्नुहोस्। त्यो क्रिप्टोकरेन्सीको कार्यसम्पादन पछिल्लो महिनामा भएको छ, यसले तपाईंलाई उक्त मुद्राबाट हुने नाफा र त्यसमा हुने उतारचढावको अनुमान दिनेछ ताकि तपाईंले आफ्नो लगानीमा कम घाटा र बढी नाफा पाउन सक्नुहुन्छ।
भारतमा क्रिप्टोकरेन्सी कत्तिको छिटो बढ्छ र हामी यसको साथ के किन्न सक्षम हुनेछौं भविश्यमा मात्र थाहा हुनेछ, तर अब यदि तपाईले यसलाई बुद्धिमानीपूर्वक प्रयोग गर्नुभयो भने तपाईले यसको फाइदा लिन सक्नुहुन्छ।
त्यहाँ कति प्रकारका क्रिप्टोकरन्सीहरू छन्
आज, संसारमा धेरै प्रकारका क्रिप्टोकरेन्सीहरू छन्, त्यहाँ 5000 भन्दा बढी छन्, तर ती मध्ये, थोरै मात्र छन् जुन सबैभन्दा बढी प्रयोग गरिन्छ।
Bitcoin कसले बनायो?
पहिलो बिटकोइन हो, यो संसारको पहिलो क्रिप्टोकरेन्सी हो, यो डिजिटल मुद्रा हो जुन कुनै पनि सामान अनलाइन किन्न वा बेच्न प्रयोग गरिन्छ, यो पहिलो पटक सातोशी नाकामोटोले बनाएको थियो, यो एउटा यस्तो मुद्रा हो जसमा कुनै पनि सरकार छैन। डिजिटल वालेट र कुञ्जीहरू प्रयोग गरेर यसमा कुनै पनि नियन्त्रण, व्यापार गर्न सकिन्छ, बिटक्वाइनसँग गरिएका सबै लेनदेनहरू सार्वजनिक खातामा रेकर्ड हुन्छन् जसलाई डिस्ट्रिब्युटेड लेजर भनिन्छ। विशेष कुरा यो हो कि यो सार्वजनिक छ, जो कोहीले यसलाई पहुँच गर्न सक्छ र केहि विवरणहरू हेर्न सक्छ। प्रत्येक लेनदेन को।
ह्याक गर्न सकिँदैन, बिटकोइनको आपूर्ति सीमित हुनुपर्छ भन्ने सातोशी नाकामोटोले सोचेका थिए, त्यसैले उनले २१ करोड बिटक्वाइन मात्रै रहन सक्ने गरी कोडिङ गरे, प्रत्येक क्रिप्टोकरेन्सीको आफ्नै ब्लक हुन्छ त्यहाँ चेन हुन्छ, सबै हेर्न प्रयोग गरिन्छ। लेनदेन, Bitcoin मा खनन को काम प्रत्येक लेनदेन प्रमाणित गर्न र ब्लक चेन को सुरक्षा कायम गर्न को लागी छ।
इथरियम के हो
यसलाई विश्वको दोस्रो ठूलो अनलाइन मुद्रा मानिन्छ र सबैभन्दा धेरै क्रिप्टोकरेन्सी इथरियम नेटवर्कमा जारी गरिन्छ। इथरियमको आफैंमा ईथर नामक मुद्रा छ र यो पहिलो पटक २०१५ मा सुरु भएको थियो। निर्माता भिटालिक थिए, यसमा भएका सबै कामहरू EVM (Ethereum भर्चुअल मेसिन) मा आधारित छ।
Ethereum ले तपाईलाई स्मार्ट सम्पर्कहरू लेख्न प्लेटफर्म प्रदान गर्दछ, Ethereum बजार अनुसार एक धेरै ठूलो सिक्का हो, Ethereum आगामी समय मा धेरै सफल हुन गइरहेको छ किनभने यसको बजार मूल्य धेरै छिटो बढिरहेको छ, यो मुद्रा को आपूर्ति को मात्रा मा वृद्धि हुनेछैन। कुनै सीमा छैन
लाइटकोट के हो
Bitcoin जस्तै, Litecoin को पनि सीमित आपूर्ति छ। Bitcoin को 21 मिलियन सिक्का को आपूर्ति थियो, Litecoin को 84 मिलियन सिक्का को आपूर्ति छ। यसको ब्लक निर्माण समय 2.5 मिनेट छ।
त्यहाँ धेरै मुद्राहरू छन् जुन आज प्रयोग भइरहेका छन् र भविष्यमा तिनीहरूको प्रयोग अझ बढ्न सक्छ किनभने यो मुद्रामा कुनै लेनदेन आवश्यक छैन र तपाईं सजिलैसँग तिनीहरूबाट कुनै पनि समयमा नाफा कमाउन सक्नुहुन्छ। क्रिप्टोकरेन्सी हेर्नको लागि, तपाईंलाई वालेट चाहिन्छ। यो वालेट क्लाउडमा हुन सक्छ, यो तपाइँको ल्यापटपमा हुन सक्छ वा यो कुनै बाह्य उपकरणमा हुन सक्छ।
क्रिप्टोकरन्सीको फाइदाहरू
1 यो मुद्रा छाप्न सकिदैन, यो क्रिप्टोग्राफिक प्रविधि मार्फत जारी गरिन्छ, त्यसैले यसको नाम पनि यसैमा आधारित छ।
२ यो मुद्रा नक्कल गर्न सकिँदैन, यो मुद्रा अनलाइन माध्यमबाट मात्र प्राप्त गर्न सकिन्छ।
3. यदि तपाइँ क्रिप्टोकरन्सी मार्फत लेनदेन गर्दै हुनुहुन्छ भने, तपाइँको सबै डाटा गोप्य राखिएको छ र कुनै तेस्रो व्यक्तिलाई थाहा छैन।
4 यसलाई साटासाट गर्न कुनै लेनदेन शुल्क छैन
5 आजकल, धेरै व्यक्तिहरूले क्रिप्टोकरेन्सीमा लगानी गरेर ठूलो नाफा कमाउँदैछन्।
क्रिप्टोकरन्सीको बेफाइदाहरू
1 यो सबै ठाउँमा स्वीकार्य छैन, यदि तपाई कतै चिया पिउन चाहनुहुन्छ भने तपाईले यो मुद्रामा पिउन सक्नुहुन्न।
2 मानिसहरूले यसलाई बुझ्न धेरै कठिनाइहरू सामना गर्नुपर्छ, त्यसैले धेरै मानिसहरू यसमा लगानी गर्दैनन्।
मलाई आशा छ मैले दिएको जानकारी तपाईलाई मन पर्यो। यदि हो भने, कृपया हामीलाई टिप्पणी गरेर भन्नुहोस्। हामी तपाईंको टिप्पणीको प्रतीक्षा गर्नेछौं।
